با نزدیک شدن به پایان سال ۲۰۲۴میلادی، جمع‌بندی عملکرد و چشم‌انداز خرده‌فروشی کشورهای خاورمیانه خالی از لطف نیست؛ به‌خصوص اینکه منطقه استراتژیک دنیا طی چندسال اخیر در زمینه خرده‌فروشی هم به یک قطب بزرگ تبدیل شده است. به همین بهانه عملکرد سه کشور عربستان، قطر و امارات را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
عربستان‌سعودی
رشد اقتصادی قوی، عمدتا ناشی از قیمت بالای نفت و ابتکارات دولت است. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی واقعی ۸.۷ درصد گزارش شده و بخش خرده‌فروشی نقش حیاتی در رشد تولید ناخالص داخلی غیرنفتی ایفا کرد و نزدیک به ۲۳ درصد سهم داشت.
آینده پیش‌رو
کاهش ۰.۴ درصدی تولید ناخالص داخلی درطول سه‌ماهه دوم ۲۰۲۴، نگرانی‌هایی در مورد تاثیرات بالقوه بر مخارج مصرف‌کننده و خرده‌فروشی را افزایش می‌دهد. کاهش تولید ناخالص داخلی نفت که به کاهش تولید اوپک نسبت داده می‌شود در این کندی کلی موثر است. از اوج ۳.۴ درصدی در ژانویه تعدیل شده بود و نرخ تورم در ژوئیه ۲۰۲۴ روی ۲.۷ درصد باقی ماند که به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از میانگین ۲.۵ درصدی سال ۲۰۲۲به‌نظر می‌رسید. این تورم پایدار همچنان بر قدرت خرید مصرف‌کننده اثر می‌گذارد و به‌طور بالقوه به عادات مخارج محتاطانه‌تر منجر می‌شود. مصرف‌کنندگان در عربستان از نرخ تورم پایین ۱.۷ درصد برخوردار بوده‌اند. تصمیم بانک مرکزی عربستان برای افزایش نرخ بهره به ۶درصد، وام گرفتن را پرهزینه‌تر کرده است. این امر می‌تواند مخارج مصرف‌کننده را کاهش دهد؛ به‌ویژه در مورد اقلام خریدهای اختیاری. اگرچه قیمت نفت در حدود ۸۰ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۲۴ تثبیت شده، اما به‌دلیل تاثیر قابل‌توجه آن بر درآمدهای دولت و اعتماد مصرف‌کنندگان، نوسانات همچنان نگران‌کننده است. قیمت‌های بالای نفت در سطح جهانی اثر کاهشی بر اعتماد مصرف‌کننده در منطقه دارد. کاهش قیمت نفت ممکن است به کاهش هزینه‌های عمومی ختم شود که به‌طور غیرمستقیم بر احساسات مصرف‌کننده و خرده‌فروشی تاثیر می‌گذارد. درحالی‌که داده‌های خاص در مورد سطح بدهی اعتباری خانوار محدود است، افزایش نرخ بهره و افزایش هزینه‌های وام می‌تواند به سطوح بالاتر بدهی کمک کند. افزایش استفاده از کارت اعتباری و بدهی برای پرداخت مایحتاج اولیه خانواده در عربستان‌سعودی به چشم می‌خورد. سه‌ماهه اول ۲۰۲۴ افزایشی۱۷ درصدی در وام‌های کارت اعتباری داشت و اکنون مجموعا به ۷.۲ میلیارد دلار رسیده است. وام‌های کارت اعتباری برای تامین مالی خودرو، تحصیل، تعطیلات، مسکن، معاملات بورس و خرید مواد غذایی، پوشاک و سایر اقلام خانگی استفاده می‌شوند. سطوح بهره در مانده‌های پرداخت‌نشده به‌سرعت افزایش می‌یابد و هزینه‌های آتی را کاهش می‌دهد.
درگیری‌های منطقه‌ای
منطقه خاورمیانه درحال تجربه تنش‌ها و درگیری‌های ژئوپلیتیکی است که خود عدم‌اطمینان را ایجاد می‌کند و بر احساسات مصرف‌کننده و رفتار هزینه کردن اثر منفی می‌گذارد. جنگ در منطقه، همراه با جنگ در اوکراین بر سطح اطمینان مشتریان خرده‌فروشی در منطقه تاثیر منفی می‌گذارد. کاهش هزینه‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که مشتریان در هر کشور یا منطقه احساس خطر کنند. کاهش اعتماد مصرف‌کننده، مخارج خرده‌فروشی را کاهش می‌دهد.
عوامل منفی
تورم، احتیاط مصرف‌کننده، مالیات بر ارزش‌افزوده و جنگ منطقه‌ای در سه‌ماهه دوم،ادامه یافت، اما ماجرا با افزایش ۲ درصدی خرید تعدیل شد. رشد سه‌ماهه سوم، کندتر از سه‌ماهه اول بوده است.
تثبیت پیش‌بینی‌شده و بهبود بالقوه
با وجود مواجهه با بادهای معکوس در سال ۲۰۲۴، بخش خرده‌فروشی عربستان با تکیه بر عملکرد قوی در سال ۲۰۲۳، انعطاف‌پذیری خود را نشان می‌دهد.
تاثیر بر مصرف‌کنندگان
تورم بالاتر قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش می‌دهد. این می‌تواند به کاهش هزینه‌های اختیاری و اولویت‌بندی کالاها و خدمات ضروری منجر شود.تجارت‌الکترونیک یک محرک رشد حیاتی است و کسب‌وکارها به سرمایه‌گذاری در کانال‌های آنلاین و استراتژی‌های چندکاناله ادامه می‌دهند.
انطباق با مصرف‌کنندگان حساس به قیمت و نظارت دقیق بر شاخص‌های اقتصادی ضروری است. مشتریان در خریدهای خود به‌دنبال ارزشند. چشم‌انداز بلندمدت خرده‌فروشی به‌دلیل اصلاحات اقتصادی و طرح‌های «چشم‌انداز ۲۰۳۰» مثبت است.
بخش لوکس انعطاف‌پذیری نشان و به‌طور بالقوه فرصت‌هایی را برای خرده‌فروشان رده بالا ارائه می‌دهد. مالیات بر ارزش‌افزوده ۱۵ درصدی، تقاضای لوکس را در عربستان کاهش می‌دهد. مسافران هنگام خریدهای لوکس در خارج از کشور از مالیات بر ارزش‌افزوده در این کشور اجتناب می‌کنند.
قطر
اقتصاد قطر به‌خاطر برگزاری جام‌جهانی ۲۰۲۲ تقویت شد. نرخ رشد واقعی تولید ناخالص داخلی برای سال ۴.۱ درصد بود و افزایش قابل‌توجهی داشت.
چشم‌انداز ۲۰۲۴
افزایش ۱۱ درصدی پیش‌بینی‌شده در درآمد قابل‌تصرف خانوار از رشد مستمر در هزینه‌های مصرف‌کننده حکایت دارد. بازار تجارت‌الکترونیک در قطر قوی است، به‌طوری‌که معاملات در مارس ۲۰۲۴ به یک‌میلیارد دلار رسید و افزایش چشمگیر ۴۳.۵ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان داد.
نااطمینانی‌های اقتصادی جهانی و فشارهای تورمی، دردسرهایی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. دولت قطر نقش فعالانه‌ای در حمایت از مصرف‌کنندگان و خرده‌فروشان ایفا می‌کند. جنگ منطقه‌ای در غزه و نقش قطر در میانجی‌گری، اعتماد مصرف‌کننده را تضعیف کردند. چندین برند خرده‌فروشی از سه‌ماهه دوم ۲۰۲۳ فروش متوسطی داشتند. فروش خرده‌فروشی در مراکز خرید فیزیکی ۲ درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ رشد داشت.
چشم‌انداز خرده‌فروشی
رشد قوی تجارت‌الکترونیک و افزایش درآمد قابل تصرف همچنان باعث افزایش فروش می‌شود.
رشد پایدار در بخش خرده‌فروشی به‌دلیل اقتصاد قوی مصرف‌کننده شکل می‌گیرد. تولید ناخالص داخلی اتباع قطری به‌ازای هر نفر از بالاترین‌ها در جهان است. ادامه رشد تجارت‌الکترونیک به‌طور بالقوه با سرعت کمتری انجام می‌گیرد، همچنین تاثیر احتمالی نااطمینانی‌های اقتصادی جهانی و فشارهای تورمی نگران‌کننده است.
منبع:Mecsr.org
