سمت و سوی مراکز خرید در خاورمیانه و موقعیت ایران
سمت و سوی مراکز خرید در خاورمیانه و موقعیت ایران
دکتر پیمان مولوی
بنیانگذار دفتر سرمایه‌گذاری و تامین مالی بین‌المللی مولوی
روند ایجاد مراکز خرید در خاورمیانه یکی از پرشتاب‌ترین روندهای سرمایه‌گذاری در جهان است. حجم سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در مراکز خرید در سال ۲۰۱۷ در خاورمیانه بدون احتساب ایران حدود 592/3 میلیون دلار بوده است و این رقم در سال ۲۰۱۸ به عدد 613/3 میلیون دلار خواهد رسید که رشدی نیم‌درصدی را به ارمغان خواهد آورد.
امارات متحده عربی با رشد بسیار زیادی نسبت به سال ۲۰۱۷ بیشترین سرمایه‌گذاری را در این حوزه به خود اختصاص خواهد داد و در جهان به عنوان پنجمین هسته سرمایه‌گذار در حوزه خرده‌فروشی و مراکز خرید خواهد رسید. بخشی از این رشد با سرمایه‌گذاری خارجی محقق خواهد شد اما بخش عمده آن از درون امارات و دبی تامین می‌شود. یکی از دلایل چنین رشدی در امارات، بالا رفتن سریع درآمد سرانه باکیفیت در این کشور است که رابطه مستقیمی با ایجاد مراکز خرید در منطقه دارد.
بیشترین حجم بازار داخلی مراکز فروش متعلق به امارات متحده عربی با ۴۵۱ میلیارد دلار است و کشور عربستان در حال تعقیب این کشور با حدود ۱۳۵ میلیون دلار است. کشور قطر نیز بعد از این دو کشور قرار می‌گیرد.
در جدول شماره زیر لیست پروژه‌های مراکز تجاری خاورمیانه به ترتیب ارزش هر پروژه ارائه می‌شود.
ایران و بازار مراکز خرید؛ رشد یا رکود؟
در سال ۲۰۱۸ اقتصاد ایران بعد از خروج ایالات متحده از برجام با مشکلاتی روبه‌رو خواهد بود که در بازارهای متعددی نشانه‌های آن در ماه ژوئن رویت شده است. التهابات بازارهای ارز، سکه، خودرو و مسکن بیش از سایر حوزه‌ها خود را مستعد نشان داده‌اند.
دلیل اصلی این التهابات یک بمب نقدینگی معادل ۴۰۰ میلیارددلار در اقتصاد ایران است که با خروج فقط ۱۰ درصد از آن، می‌توانید تصور کنید که بیش از ۱۰ برابر حجم پول مورد نیاز در خاورمیانه برای ساخت مراکز خرید در دسترس خواهد بود.
تاکنون بازار مسکن جذب‌کننده اصلی نقدینگی سرگردان و خارج‌شده از سیستم بانکی بوده است و پروژه‌های بزرگ ساختمانی و مراکز خرید در دست احداث کمترین سود را از این بازار به دست آورده‌اند.
دلیل عدم اقبال مردم به حضور در این پروژه‌ها نبود ابزارهای حضور و مشارکت عام مردم با سرمایه‌های خرد در آنهاست و بدیهی است با ایجاد ابزارهای نوین و معرفی آنها به جامعه اقتصادی فرصتی بی‌نظیر برای تامین مالی پروژه‌های خرده‌فروشی در ایران ایجاد خواهد شد.
با تشدید تحریم‌ها، عدم ورود سرمایه‌گذاری خارجی به ایران و کاهش سرمایه‌گذاری در پروژه‌ای زیرساختی فقط یک بخش از اقتصاد ایران توانایی ایجاد رشد را با شرایط حاکم حداقل تا ۵ سال را دارا خواهد بود و آن بخش نیز خدمات است.
بخش خدمات و خرده‌فروشی در ایران با پتانسیل ۸۰ میلیونی‌اش و قشر متوسط با درآمد سرانه ۵۰۰۰ دلاری تاب‌آوری فراوانی برای بقا و حتی رشد خواهد داشت و مراکز خرید، البته با کمی تغییر در کاربری و تغییر روند حضور برندها و خدمات شاهد رشد بسیار زیادی خواهند بود.
بر اساس آخرین بررسی‌های موسسه دیلویت بازار مد و فشن، رستوران و کافه، آرایشی و زیبایی، پیشقراولان رشد در سال‌های آتی بازار خرده‌فروشی ایران خواهند بود.
در آخرین بررسی‌های ارائه‌شده در کنفرانس صنعت رستوران در سال گذشته فقط و فقط فرصت بازار صنعت رستوران و کافه در ایران شاهد گپی ۲ میلیارد دلاری است.
با احتساب شرایط کلان اقتصاد ایران، در صورت وجود طرح‌های کسب و کار جسورانه و مدرن، طرح‌های توجیهی بین‌المللی و نه صرفا داخلی، مسترپلان‌های مترقی و استفاده از توان اجرایی مدیران بین‌المللی عرصه مراکز خرید، صنعت خرده‌فروشی در مراکز خرید ایران توانایی جذب سرمایه‌های خرد بسیار بزرگی را تا حد ۳۰ میلیارد دلار دارد. این رقم در مقابل سرمایه‌گذاری ۵۸ میلیارد دلاری کشور ترکیه در مراکز خریدش رقمی بسیار پایین است، با این تفاوت که هنوز بازار ایران جای بسیار زیادی برای ارائه مدل‌های مدرن و موفق جهانی را داراست.
