بررسی تاثیر شیوع کووید19 بر بازار خرده‌فروشی ایتالیا از نگاهIPLC
هنگام نگارش این متن، به ترتیب 12 و هفت هفته از تشخیص نخستین موارد ابتلا به کووید19 در چین و ایتالیا گذشته است. از آن زمان تاکنون، در سراسر جهان بیش از 300 هزار مورد ابتلا به این ویروس تایید شده و بیش از 13هزار مورد فوت رخ داده است.
ناامنی غذایی
کشورهای دنیا همگام با اتخاذ راهبردهای متعدد شاهد تاثیرات عمیقی بر وضعیت روحی و روانی در سطح ملی خود بوده‌اند. بارزترین تاثیر، ترس از عدم دسترسی به مواد غذایی و ملزومات اساسی در آینده است. امر مزبور منتج به چندین مرحله افزایش فروش مواد غذایی در فروشگاه‌های خرده‌فروشی به شرح ذیل شده است:
1- خرید حجمی و ذخیره‌سازی (همزمان با تایید نخستین موارد ابتلا به ویروس کرونا)؛
2- خرید بر اثر وحشت‌زدگی (همزمان با اعلام نخستین مرحله از ممنوعیت‌های دولتی)؛
3- افزایش پایدار (همزمان با بسته شدن رستوران‌ها، روند مصرف در خارج از خانه جای خود را به مصرف در داخل خانه داده است).
خرده‌فروشان با اطمینان دادن به مصرف‌کنندگان مبنی‌بر عدم کمبود مواد غذایی و ملزومات اساسی در زنجیره تامین، با تمام قدرت به مقابله با مرحله «خرید بر اثر وحشت‌زدگی» پرداختند.
در مرحله اول منطقا باید خاطرنشان کرد که بیشتر مواد غذایی مصرفی فعلی ما، اعم از غلات، سیب‌زمینی و... برداشت سال قبل بوده و در انبارها موجود هستند یا به‌عنوان مثال مانند لبنیات به‌صورت روزانه از دو نوبت دوشیدن گاوها تولید می‌شوند.
خرده‌فروشان برای تجدید موجودی قفسه‌های خود و جلب اعتماد مصرف‌کنندگان مبنی‌بر کفایت موجودی در صورت خرید متعارف، سخت تلاش کرده‌اند.
فعالیت‌های فروشگاهی
سوپرمارکت‌ها و داروخانه‌ها با عنایت به ماهیت ضروری محصولات عرضه شده در آنها، با اعمال محدودیت‌هایی درخصوص تعداد خریداران مجاز در آنها (یک نفر به ازای هر سه تا چهار مترمربع)، همچنان باز هستند.
به‌منظور اجرای قواعد مزبور، استفاده از دیگر تمهیدات مربوط به فاصله‌گذاری در محل با علامت‌گذاری روی کف محل به‌منظور یادآوری به مشتریان جهت حفظ فاصله از دیگر مشتریان و کارکنان ضروری است. کارکنان ملزم به اجرای این قواعد هستند.
استفاده از منصوبات از جنس پلکسی‌گلاس شفاف، ماسک و دستکش توسط کارکنان امری معمول است.
سوپرمارکت‌ها پیش‌بینی امکاناتی به‌منظور ضدعفونی کردن چرخ‌دستی خرید و شست‌وشوی دست‌ها را آغاز کرده‌اند.
برخی از فروشگاه‌ها به‌منظور کاهش تعداد خریداران در هر شیفت کاری، ساعات فعالیت خود را افزایش داده‌اند. اگرچه در این خصوص، کسب و کارها باید خستگی کارکنان و الزامات نظافتی را لحاظ کنند. بنابراین برخی از فروشگاه‌ها به دنبال راه‌هایی برای کاهش ساعات فعالیت یا عدم فعالیت در برخی روزها هستند. فروشگاه‌ها در زمینه تبلیغات یا قیمت فعالیتی ندارند. به همین دلیل، از ایجاد افزایش تقاضای غیر‌ضروری خودداری می‌شود.
فعالیت‌های اینترنتی
Esselunga اقلام خریداری شده توسط اشخاص بالای 65 سال را به‌صورت رایگان تحویل می‌دهد.
صرفا یک بار سرویس تحویل در منزل در هفته برای هر خانواده پیش‌بینی شده است.
میزان فروش اینترنتی هشتم مارس نسبت به سال قبل از آن افزایشی معادل 82 درصد را تجربه کرده است.
در حال حاضر زمان انتظار برای تحویل در منزل Esselunga به دو هفته رسیده است.
پدیده مزبور در اکثر کشورهای اروپایی روند مشابهی را در پیش گرفته است.
تاثیر بر فروش
پیش از شیوع بیماری، بازار ایتالیا با رشدی برابر با یک درصد روبه‌رو بوده است. در حال حاضر میزان فروش بخش خرده‌فروشی حدود 11درصد افزایش یافته است (Nielsen)، اما بنا به اعتقاد عرضه‌کنندگان، این رقم کمتر از حد واقعی آن است. جمع میزان فروش کالاهای خرده‌فروشی بر حسب گروه و نوع محصول، بین 10 تا 400 درصد افزایش داشته است. افزایش اولیه در منطقه شیوع بیماری واقع در شمال ایتالیا بوده که متعاقبا به جنوب تغییر مکان داده است.
3 عامل محرک کلیدی رشد فروش
- خرید غیرمنطقی ناشی از وحشت‌زدگی و احتکار؛
- خرید محصولات مراقبت‌های بهداشتی و محصولات مکمل؛
- انتقال فرآیند صرف غذا از بیرون خانه به داخل خانه (37 درصد میزان صرف غذا در ایتالیا در خارج از خانه بوده است).
تفاوت مجاری
دلیل آنکه به نظر می‌رسید برخی از فروشگاه‌های ارزان‌فروشی از مقابله با پدیده خرید ناشی از وحشت‌زدگی عاجز بوده‌اند احتمالا ناشی از تامین موجودی آنها صرفا از کالاهایی با بالاترین حجم فروش بوده است. در نتیجه این دسته از فروشگاه‌ها حین دوره خرید ناشی از وحشت‌زدگی بیش از بقیه با پدیده اتمام موجودی روبه‌رو خواهند بود. مسلما این فروشگاه‌ها کارآمدترین زنجیره‌های تامین را در اختیار دارند و می‌توانند به راحتی افزایش فروش پایداری به میزان 15 درصد را جذب کنند.
فروشگاه‌های بزرگ کالاهای عمومی برای پاسخگویی به سفارشات اینترنتی در تکاپو هستند اما احتمالا به دنبال عرضه‌کنندگانی هستند تا ظرفیت کوتاه‌مدت اضافی خود را از طریق استفاده از ون‌های آنها (برای ارسال اقلام تحویلی فروشگاهی و عوامل تحویل در منزل سوپرمارکت‌های تحت قرارداد خود) تامین کنند.
فروشگاه‌های خرده‌فروشی کوچک به دلیل مزیت نزدیکی به محل زندگی، شاهد افزایش فروشی مشابه آنچه در شرایط نامساعد جوی به لحاظ محدودیت تردد مصرف‌کنندگان و در نتیجه، خرید در محل زندگی خود دیده می‌شود، خواهند بود.
تبعات و توالی برای کسب و کارهای اروپایی فعال در حوزه مواد غذایی و آشامیدنی
اعمال سختگیرانه‌ترین کنترل‌ها بر تردد آزادانه در سراسر اروپا (اگر تاکنون اعمال نشده باشد) پیش‌بینی می‌شود. ابلاغیه‌های جدید در این زمینه می‌تواند منتج به تکرار دوره‌های خرید ناشی از وحشت‌زدگی شود.
پیش‌بینی می‌شود تغییر الگوی مصرف از خدمات غذایی (ارائه شده توسط کسب و کارها و شرکت‌های مسئول تهیه غذا در خارج از خانه) به خرده‌فروشی مواد غذایی (تهیه غذا توسط مصرف‌کنندگان) منجر به افزایش تقریبی 10 تا 15 درصد فروش در بخش خرده‌فروشی و تقریبا به صفر رسیدن صرف غذا در خارج از خانه شود.
تجارت هتل‌داری، رستوران‌داری و تهیه غذا (HORECA) به حداقل خود می‌رسد که این امر بر فروشندگانی که به طور قابل ملاحظه‌ای در این حوزه فعال هستند تاثیرگذار خواهد بود. فروشندگان محصولات مربوط به هتل‌داری، رستوران‌داری و تهیه غذا در بازارهای صادراتی باید بازارهای مزبور را به دقت رصد کنند و از محدودیت‌های قرنطینه‌ای مشابه در آنها اطلاع یابند.
به دلیل افزایش شدید بیکاری، واکنش میان‌مدت مشابه با شرایط رکود اقتصادی خواهد بود: خریداران برای صرفه‌جویی در هزینه‌های خود به کالاهای برند private label) ) آشپزی با استفاده از مواد اولیه پایه و پخت و پز در منزل (صرفه‌جویی در هزینه‌ها و استفاده از اوقات فراغت برای فعالیت بچه‌ها و والدین ناآرام به دلیل قرنطینه طولانی) روی می‌آورند.
در حال حاضر، خریداران هرچه در فروشگاه‌ها می‌بینند می‌خرند و خرده‌فروشان اهمیت چندانی به پرایوت لیبل یا برند بودن کالاها نمی‌دهند.
همزمان با تقاضای مصرف‌کنندگان و خرده‌فروشان برای تاییدیه‌های بیشتر در زمینه استانداردهای بهداشتی، ضدعفونی و... و عدم تمایل خریداران به تهیه کالاهای بسته‌بندی نشده، فرصت‌های جدید پدیدار می‌شود. برخی از خرده‌فروشان برای پوشش کسری کالای خود در جست‌وجوی کالاهای جدید و تهیه فهرست آنها هستند.
با عنایت به گسترش بحران، دغدغه کمبود مواد خام و وقفه در فرآیند عرضه مطرح است. برخی محصولات از کشور چین به دلیل بسته شدن کارخانه‌ها و بنادر آن کشور کاملا نایاب است. اقلام با منشا اروپایی ممکن است به دلیل فقدان شفافیت در جابه‌جایی فرامرزی کالا با وقفه در عرضه روبه‌رو شوند. بعضی از اقلام محلی نیز ممکن است به دلیل بسته شدن کارخانه در مناطقی از شمال ایتالیا که بیشترین آسیب را دیده‌اند نایاب شوند. اقلام بسته‌بندی و خاص جهت اسپری‌های تمیزکننده (ماشه و...) با کمبود شدید عرضه روبه‌رو بوده و ممکن است طی شش هفته آتی کمیاب شوند.
سایر کمبودها در این زمینه عبارت است از تجهیزات محافظت فردی همچون ماسک‌های صورت جراحی و... .
کسب‌و‌کارهای مواد غذایی ناگزیر از پیش‌بینی سایر تمهیدات بهداشتی و ضدعفونی‌سازی به شرح زیر هستند:
دستورالعمل‌های حفظ بهداشت دست‌ها، دستورالعمل‌های ضدعفونی سطوح تحت تماس زیاد و... . اساسا در راستای کاهش ترس و نگرانی موجود، کسب‌و‌کارهای هوشمند از عملکرد مطلوبی در ملحوظ داشتن نحوه اعلام موارد مزبور به مشتریان و مصرف‌کنندگان نهایی برخوردار خواهند بود.
اقدامات فوری برای کسب‌و‌کار
کارفرمایان ناگزیر از ارائه رویه‌هایی برای تست و ایزولاسیون هستند. بررسی دمای بدن کارکنان رواج گسترده‌ای خواهد یافت. در صورت ابتلای هریک از اعضای تیم، احتمالا تمام اعضای تیم که با فرد مبتلا در تماس مستقیم بوده‌اند ایزوله می‌شوند. به‌منظور ادامه حیات کسب‌و‌کار کارفرمایان، برخی تمهیدات کاهش تاثیرات ناشی از بیماری به شرح ذیل است:
اعلام تفکیک زمانی، به‌عنوان مثال یک ساعت فاصله بین شیفت‌های روز و عصر به منظور تفکیک کامل گروه‌های هر شیفت و محدودسازی هرگونه موارد ابتلا به یک گروه خاص.
مترجم: امیرحسین انوری
مدیرارشد توسعه، سرمایه‌گذاری و عملیات فروشگاهی شرکت اسپار ایران
کارشناس حوزه خرده‌فروشی
